6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Gerçekler

• Ölü Pixel’i LCD’ler (her türlü pixel hatası) ayıplı mal bunu biliyor muydunuz?
• Telefon ya da tabletlerdeki bataryalar garanti kapsamında bunu biliyor muydunuz?
• Ürünün montajının tüketici tarafından yapılması durumunda sorumluluk ona ait bunu biliyor muydunuz?
• 2. Elde garanti devam ediyor bunu biliyor muydunuz ?
• Bilişim şirketi olarak satmak üzere aldığınız bir malın DOA (Dead On Arrival) bozuk olduğunu anladınız ne yapacaksınız?

Tüketiciyi Koruma ve Piyasa Gözetim Genel Müdürünün garanti süreçleri, 2. El ürünlerde ve tüketicinin monte ettiği ürünler da garanti, LCD panellerde ölü pixel ve akıllı telefon bataryaları konularda süreçlere ait röportajı 994 sayılı  BT Haber gazetesinde yayınlandı. BT Haber’in vurguladığı noktalar:

• Satın alınan malın garanti belgesi ile işlem yapılması için faturanın ibrazı zorunlu değilken, garanti süresi tüketici değişse bile devam etmekte,
• Ürünün montajının tüketici tarafından yapılması durumunda tüketicinin nelere dikkat etmesi gerektiğini belirtilmek durumunda, aksi durumda sorumluluk üretici ya da ithalatçıya ait olur,• Ayıplı ürün tüketiciye satılmadan önce tespit edildiğinde üretici ya da ithalatçının ticari sorumluluğu var ve 6502 geçerli değil,
• Ticari ya da mesleki amaçla hareket eden kişiler, 6502 sayılı kanunda tüketici olarak kabul edilmeyeceğinden herhangi bir sorunda mahkemeye başvurmalı,
• Yeni kanuna göre, ölü piksel bulunan tüm ürünler ayıplı mal olarak kabul edilir,
• Bazı üreticiler tarafından sarf malzemesi olarak görülen telefon ya da tabletlerdeki bataryalar, yasaya göre cihazın bir parçası ve ürün ile birlikte garanti kapsamında.

Aşağıda röportajın tamamını bulabilirsiniz. Ayrıca “Bilişim şirketi olarak satmak üzere aldığınız bir malın DOA (Dead On Arrival) bozuk olduğunu anladınız ne yapacaksınız?” sorusunun cevabı 6502 numaralı kanunda yoktur. Çünkü ürün daha tüketiciye satılmadığından 6502 geçerli değildir. Bunun yerine Türk Ticaret Kanununun ilgili maddesi baz alınmalıdır.:

5. Ticari satış ve mal değişimi

MADDE 23- (1) Bu maddedeki özel hükümler saklı kalmak şartıyla, tacirler arasındaki satış ve mal değişimlerinde de Türk Borçlar Kanununun satış sözleşmesi ile mal değişim sözleşmesine  ilişkin hükümleri uygulanır.

a) Sözleşmenin niteliğine, tarafların amacına ve malın cinsine göre, satış sözleşmesinin kısım kısım yerine getirilmesi mümkün ise veya bu şartların bulunmamasına rağmen alıcı, çekince ileri sürmeksizin kısmi teslimi kabul etmişse; sözleşmenin  bir kısmının yerine getirilmemesi   durumunda  alıcı  haklarını  sadece   teslim   edilmemiş   olan  kısım  hakkında kullanabilir. Ancak, o kısmın teslim edilmemesi dolayısıyla sözleşmeden beklenen yararın elde edilmesi veya izlenen amaca ulaşılması imkânı ortadan kalkıyor veya zayıflıyorsa ya da durumdan ve şartlardan, sözleşmenin kalan kısmının tam veya gereği gibi yerine getirilemeyeceği anlaşılıyorsa alıcı sözleşmeyi feshedebilir.

b) Alıcı mütemerrit olduğu takdirde satıcı, malın satışına izin verilmesini mahkemeden isteyebilir. Mahkeme, satışın açık artırma yoluyla veya bu işle yetkilendirilen bir kişi aracılığıyla yapılmasına karar verir. Satıcı isterse satış için yetkilendirilen kişi, satışa çıkarılacak malın niteliklerini bir uzmana tespit ettirir. Satış giderleri satış bedelinden çıkarıldıktan sonra artan para, satıcının takas hakkı saklı kalmak şartıyla, satıcı tarafından alıcı adına bir bankaya ve banka bulunmadığı takdirde notere bırakılır ve durum hemen alıcıya ihbar edilir.

c) Malın ayıplı olduğu teslim sırasında açıkça belli ise alıcı iki gün içinde durumu satıcıya ihbar etmelidir. Açıkça belli değilse alıcı malı teslim aldıktan sonra sekiz gün içinde incelemek veya incelettirmekle ve bu inceleme sonucunda malın ayıplı olduğu ortaya çıkarsa, haklarını korumak için durumu bu süre içinde satıcıya ihbarla yükümlüdür. Diğer durumlarda, Türk Borçlar Kanununun 223 üncü  maddesinin ikinci fıkrası uygulanır.

Röportaj

28/11/2013 tarih ve 28835 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 28/05/2014 tarihinde yürürlüğe giren 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Bilişim sektöründe uygulanması konusunda sormuş olduğunuz sorulara dair görüşlerimiz aşağıdaki gibidir.

Soru-1)Kanunda 6 ncı maddede belirtilen “Ayıplı Mal” ve 11 inci maddede belirtilen “Tüketicinin Seçimlik Hakları ” ilk altı ay için mi uygulanır yoksa toplam garanti süresi için mi uygulanmalıdır?

Cevap-1) 6502 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesinin 1 inci fıkrasında “Teslim tarihinden itibaren altı ay içinde ortaya çıkan ayıpların, teslim tarihinde var olduğu kabul edilir. Bu durumda malın ayıplı olmadığının ispatı satıcıya aittir. Bu karine, malın veya ayıbın niteliği ile bağdaşmıyor ise uygulanmaz.”, Aynı Kanunun 12 nci maddesinin 1 inci fıkrasında “Kanunlarda veya taraflar arasındaki sözleşmede daha uzun bir süre belirlenmediği takdirde, ayıplı maldan sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, malın tüketiciye teslim tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabidir.” ve 56 ncı maddesinin 2 nci fıkrasında ise “Garanti süresi malın teslim tarihinden itibaren başlamak üzere asgari iki yıldır. Ancak, özelliği nedeniyle bazı malların garanti şartları Bakanlıkça başka bir ölçü birimi ile belirlenebilir.” hükümleri gereği; tüketicinin ürünü satın aldığı andan itibaren ortaya çıkan ayıplar için üretici ve ithalatçının sorumluluğu 2 yıl süresince devam etmektedir.

Soru- 2) Garanti ve servis hizmetleri verilirken ürüne ait garanti kartı ve fatura tüketici tarafından ibraz edilmeli midir?  Bu sorumuza ek olarak eğer ikinci el faturasız temin edilen ürünler için Kanun’un bağlayıcı hükümleri geçerli midir?

Cevap-2) Garanti Belgesi Yönetmeliğinin (13/06/2014 tarih ve 29029 sayılı Resmi Gazete)  5 inci maddesinde “Üretici ve ithalatçılar, tüketicilere yönelik ürettikleri veya ithal ettikleri, bu Yönetmeliğe ekli listede yer alan kullanılmamış mallar için garanti belgesi düzenlemek zorundadırlar. Bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak hazırlanacak garanti belgesinin tekemmül ettirilerek tüketiciye verilmesi ve bu yükümlülüğün yerine getirildiğinin ispatı satıcıya aittir. Satılan mala ilişkin olarak düzenlenen faturalar garanti belgesi yerine geçmez.”, Yönetmeliğin 7 nci maddesi gereğince; “Tüketicilere verilecek garanti belgesinde satılan mala ilişkin fatura tarih ve sayısının yer alması zorunludur.” ve Yönetmeliğin 11 inci maddesinde “Tüketicinin malı tanıtma ve kullanma kılavuzunda yer alan hususlara aykırı olarak kullanmasından kaynaklanan arızalar hakkında 8 inci (ücretsiz onarım isteme hakkı) ve 9 uncu (tüketicinin diğer hakları) madde hükümleri uygulanmaz. Arızalarda kullanım hatasının bulunup bulunmadığının, yetkili servis istasyonları, yetkili servis istasyonunun mevcut olmaması halinde sırasıyla; malın satıcısı, ithalatçısı veya üreticisinden birisi tarafından mala ilişkin azami tamir süresi içerisinde düzenlenen raporla belirlenmesi ve bu raporun bir nüshasının tüketiciye verilmesi zorunludur. Tüketiciler, ikinci fıkrada belirtilen rapora ilişkin olarak bilirkişi tarafından tespit yapılması talebiyle uyuşmazlığın parasal değerini dikkate alarak tüketici hakem heyetine veya tüketici mahkemesine başvurabilir” hükümleri gereği; satın alınan malın garanti belgesi ile ilgili işlemlerinin yapılabilmesi için faturanın ibrazı zorunlu olmayıp, garanti belgesi ile işlem yapılması gereklidir. Ayrıca, garanti süresi içinde ikinci el olarak satılan malları kullanan tüketici değişse bile, verilen garanti tüketiciye değil ürüne verildiği için ürünü alan kişinin kalan garanti süresi boyunca mevzuatta belirtilen hakları saklıdır.

Soru -3) Kişisel bilgisayar dahili bileşenlerinden anakart, ekran kartı, hard disk gibi ürünler tüketicilere doğrudan satılmakta ve bu ürünler tüketici tarafından talimatlarda ve/veya tüm internet sitelerinde yapılan uyarılara rağmen ürünler için gayri sıhhi (örneğin elektrostatik deşarj önlemleri almadan) şartlarda ve birbirleri ile uyumu şüpheli tüm bileşenler hep birlikte, montajı tüketici tarafından yapılmaktadır. Bu durumda 6502 sayılı Kanundaki yorum nedir? Bu montaj dükkânlarda veya satıcı şirketlerinde onların elemanları tarafından yapıldığında kanun geçerli midir ve sorumluluk kime aittir?

Cevap-3) Adı geçen Kanun’un 8 inci maddesinin 3 üncü fıkrasına göre “Sözleşmeye konu olan malın, sözleşmede kararlaştırılan süre içinde teslim edilmemesi veya montajının satıcı tarafından veya onun sorumluluğu altında gerçekleştirildiği durumlarda gereği gibi monte edilmemesi sözleşmeye aykırı ifa olarak değerlendirilir. Malın montajının tüketici tarafından yapılmasının öngörüldüğü hâllerde, montaj talimatındaki yanlışlık veya eksiklik nedeniyle montaj hatalı yapılmışsa, sözleşmeye aykırı ifa söz konusu olur.” ve Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Yönetmeliğinin (13/06/2014 tarih ve 29029 sayılı Resmi Gazete) “Tanıtma ve kullanma kılavuzunda bulunması gereken bilgiler” başlıklı 7 nci maddesinin g bendinde “Bağlantı veya montajın nasıl yapılacağını gösterir şema ile bağlantı veya montajın kim tarafından yapılacağına ilişkin bilgilere” yer verilmesi zorunlu olduğundan dolayı, ürünle beraber satış esnasında tüketicilere verilen Tanıtma ve kullanma kılavuzlarında; ürünün montajının tüketici tarafından yapılması durumunda, tüketicinin nelere dikkat etmesi gerektiği belirtilmediği sürece, sorumluluk üretici veya ithalatçıya aittir.

Soru-4) Bilişim sektöründe bazı ürünler tüketiciye teslim edilmeden örneğin yazılım yükleme veya herhangi bir amaç ile satıcı tarafından önceden denemekte ve çalıştırılmaktadır. Bu durumda tüketici teslim edilmeden ayıplı mal tespiti olduğunda 6502 numaralı Kanunun yorumu nedir? Kanunda bahsedilen silsile yolu ile garanti süreçleri ne anlamdadır?

Cevap-4) Kanun’un 11 inci maddesinin 2 nci fıkrasında “Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi hakları üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir. Bu fıkradaki hakların yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur. Üretici veya ithalatçı, malın kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği takdirde sorumlu tutulmaz.” ve 56 ncı maddesinin 3 üncü fıkrasında “Tüketici bu Kanunun 11 inci maddesinde belirtilen seçimlik haklarından onarım hakkını kullanmışsa, malın garanti süresi içinde tekrar arızalanması veya tamiri için gereken azami sürenin aşılması veya tamirinin mümkün bulunmadığının anlaşılması hâllerinde 11 inci maddede yer alan diğer seçimlik haklarını kullanabilir. Satıcı tüketicinin talebini reddedemez. Bu talebin yerine getirilmemesi durumunda satıcı, üretici ve ithalatçı müteselsilen sorumludur.” hükümleri gereği olarak; satıcının satmak üzere test yaptığı veya yazılım yüklediği üründe tespit edilen ayıp, ürün tüketiciye satılmadan tespit edildiği sürece, ayıpla ilgili sorumlulukta 6502 sayılı yasadaki haklardan söz edilemez. Ancak ürün tüketiciye satıldıktan sonra meydana gelen veya satış esnasında var olan ayıplar için Yasadaki haklardan bahsetmek mümkündür.

Soru-5) Bilişim şirketlerinin kendi kullanımı için aldıkları sistemler (örneğin notebook) için tüketici kanunu, garanti ve servis süreçleri geçerli midir ve nasıl uygulanır?

Cevap-5) Bilindiği üzere, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, mal ve hizmet piyasalarında tüketicinin taraflardan birini oluşturduğu her türlü tüketici işlemini kapsamaktadır. Kanun’un 3 üncü maddesinde tüketici işlemi, mal veya hizmet piyasalarında kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiler ile tüketiciler arasında kurulan, eser, taşıma, simsarlık, sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözleşmeler de dâhil olmak üzere her türlü sözleşme ve hukuki işlemi, tüketici ise, ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişi olarak tanımlanmaktadır.

Öte yandan, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na (TTK) göre ticarethane, fabrika ve ticari şekilde işletilen diğer müesseseler ticari işletme olarak ifade edilmiş, tacir ise bir ticari işletmeyi kısmen dahi olsa kendi adına işleten kimseye denilmiştir. Bu bağlamda ofis, işyeri, ticarethane, imalathane vb. isimler altında bu hizmetleri yürütenlerin TTK kapsamında tacir olarak değerlendirildiğinin kabulü gerekir.

Bu çerçevede ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden kişilerin, 6502 sayılı Kanun kapsamında tüketici olarak kabul edilemeyeceğinden, karşılaştıkları sorunlarının çözümü konusunda ve kendilerine verilen garanti süreleri ve satış sonrası hizmetler konusunda, genel hükümler çerçevesinde mahkemeye başvurmalarının gerektiği düşünülmektedir.

Soru-6) Yargıtayın aksini bildiren hükümlerine rağmen, bilgisayar ekranları ve televizyonlarda kullanılan LCD paneller için üreticilerin uyguladığı 4 ölü piksele kadar normaldir uygulaması kanuni midir?

Cevap-6) Yine Kanun’un 8 inci maddesinde “Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır. Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve ilanlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan; satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen niteliğe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan, tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar da ayıplı olarak kabul edilir.” hükmü gereği ölü pikselli ürünler ayıplı mal olarak kabul edilmektedir.

Soru-7) Akıllı telefonlar veya tabletler gibi pil veya bataryaları sistemin içinde olan ve ancak yetkili servisin açabileceği ve erişebileceği bu düzenekler için bunları sarf malzemesi olarak tanımlamak ve garanti dışı kılmak hukuki midir?

Cevap-7) Garanti Belgesi Yönetmeliğinin garanti belgesinde bulunması zorunlu bilgiler başlıklı 7 nci maddesinin g bendinde; “Bütün parçaları dahil olmak üzere malın tamamının garanti süresince garanti kapsamında olduğuna ilişkin bilgi”nin, tüketicilere verilecek garanti belgelerinde bulunması zorunlu olduğundan bu tür ürünlerin bataryaları sarf malzemesi olarak kabul edilmemektedir. Ürün ile birlikte garanti kapsamındadır.

 Save as PDF